Dat Enzo Knol met zijn vlogs op YouTube een online celebrity is staat buiten kijf. Bestaat er nog een scheiding tussen zijn privéleven en zijn professionele optreden?

Enzo Knol: hedendaagse beroemdheid

In een van zijn meest recente vlogs, getiteld ‘Prachtig maar spannend! Enzoknol Vlog #957’, geeft YouTube ster Enzo Knol zijn fans - zoals zij van hem gewend zijn – een kijkje in zijn dagelijkse leven (EnzoKnol, 2016). In dit geval gaat het om een wintersportvakantie samen met vriendin Dee en een aantal vrienden. Kijkers van de video krijgen echter niet alleen het skiën en snowboarden te zien; ook ontbijt, avondeten en het biljarten in de avond worden uitgebreid gefilmd. Zulke alledaagse gebeurtenissen spelen de hoofdrol in de vlogs die door Enzo dagelijks worden geüpload. Hierdoor krijgen zijn fans de kans om zijn leven van dag tot dag te volgen.

Voor fans die zijn huis toch weten te vinden, doet Enzo de deur niet open, omdat hij anders ‘hele basisscholen’ voor de deur heeft staan.

In zijn boek Understanding Celebrity (2014) beschrijft Turner verschillende kenmerken van hedendaagse beroemdheden. Een van deze kenmerken is het feit dat het privéleven van celebrities meer aandacht krijgt dan hun professionele leven, waardoor er sprake is van een afgenomen scheiding tussen publiek en privé (Turner, 2014). Deze grens is bij YouTube sterren als Enzo Knol echter niet zo eenduidig als bij meer traditionele beroemdheden (zoals filmsterren of muzikanten), omdat het professionele leven van zogenaamde ‘daily vloggers’ juist bestaat uit het afbeelden van hun privéleven. Hierdoor ontstaat de vraag of Turner’s definitie van het begrip ‘celebrity’ toereikend is om dergelijke vloggers te begrijpen.

© youtube.com

Enzo Knol #957

Publiek en privé

Volgens Enzo Knol laten vloggers zien wat ze doen en vertellen ze iets over zichzelf, wat ook de formule is die hij zelf hanteert voor zijn YouTube kanaal. Hoewel het hierdoor lijkt alsof er geen verschil bestaat tussen zijn publieke leven en privéleven, is dit niet het geval. In een artikel in Trouw komt naar voren dat Enzo buiten zijn video’s probeert om zo veel mogelijk privacy te behouden (Van Houten, 2014). Zo heeft hij geen naambordje op de deur, houdt hij zijn luxaflex de hele dag dicht en brengt hij zijn woonomgeving zo min mogelijk in beeld tijdens het filmen van zijn vlogs. Voor fans die zijn huis toch weten te vinden, doet hij de deur niet open. Hij vertelt dat het nodig is dat hij zichzelf afschermt, omdat hij anders ‘hele basisscholen’ voor de deur heeft staan. Als zijn kijkers hem in de stad zien, mogen ze hem best aanspreken, maar thuis liever niet (Van Houten, 2014). Hieruit kan worden geconcludeerd dat er wel degelijk sprake is van een scheiding tussen publiek en privé in het leven van Enzo.

Het medium waardoor Enzo bekendheid heeft verworven, dat van de YouTube video, stelt hem in staat om zelf te selecteren welke delen van zijn leven hij in beeld brengt. Hij filmt zichzelf niet op elk moment van de dag en heeft daarnaast de mogelijkheid om scenes te monteren en te verwijderen. Hierdoor is het voor vloggers mogelijk om de scheiding tussen publiek en privé zelf in de hand te houden. Wanneer iemand echter een dergelijke bekendheid verwerft dat hij of zij door meer traditionelere media wordt opgemerkt, verdwijnt een deel van deze controle. Het feit dat Enzo Knol geïnterviewd wordt in kranten zoals Trouw en is verschenen in talkshow RTL Late Night (RTL Late Night, 2014) betekent dat zijn identiteit niet slechts meer door hemzelf wordt neergezet, maar dat hij ook door anderen wordt gerepresenteerd. Hierdoor is het voor hem moeilijker om de grens tussen publiek en privé in de hand te houden.

Van online celebrity naar publieke celebrity

Turner maakt een onderscheid tussen  publieke figuren en celebrities (Turner, 2014). Volgens hem ontstaat de overgang van publieke figuur naar celebrity op het moment dat de media meer aandacht heeft voor het privéleven van deze figuur dan voor zijn of haar professionele leven. Wanneer gekeken wordt naar verschillende vloggers, kan eenzelfde onderscheid gemaakt worden. Iedere minuut wordt er driehonderd uur aan nieuwe filmpjes op YouTube geüpload (Vandemoortele, 2015). 

Of een vlogger ‘slechts’ een figuur op internet blijft of de overgang maakt van ‘online celebrity’ naar ‘publieke celebrity’ hangt, net als bij traditionele celebrities, af van de mate van media-aandacht.

Hoewel velen van deze video’s een kijkerspubliek hebben, groeien niet alle YouTubers uit tot succesverhalen of celebrities als Enzo Knol. Of een vlogger ‘slechts’ een figuur op internet blijft of de overgang maakt van ‘online celebrity’ naar ‘publieke celebrity’ hangt, net als bij traditionele celebrities, af van de mate van media-aandacht. Uit de scheiding tussen privé en publiek die bij Enzo Knol naar voren komt, blijkt dat de videorepresentatie van vloggers en de daarbij behorende activiteiten kunnen worden gezien als hun professionele leven. Omdat dit echter delen bevat van hun dagelijkse leven en bovendien als het privéleven van de vloggers gepresenteerd wordt, is er weinig vraag vanuit de fans naar het ‘echte’ leven van hun idolen; dat krijgen ze immers al (gedeeltelijk) te zien. Dit verandert echter op het moment dat een YouTuber een dergelijke mate van bekendheid verwerft dat traditionele media hem of haar gaan representeren. Omdat deze media aandacht besteden aan gebeurtenissen en verhalen die zich bevinden achter de realiteit van de YouTube video’s, ontstaat er ook vanuit het publiek een interesse in het ‘echte’ privéleven van de vlogger. Het is op dit moment dat er een overgang plaatsvindt. Doordat de traditionele media zich meer focussen op het fenomeen ‘Enzo Knol’ en de persoon achter de video’s dan op de inhoud van zijn vlogs, is Enzo Knol veranderd van een ‘online celebrity’ in een ‘publieke celebrity’.

De publieke celebrity en het privéleven

Turner beschrijft moderne celebrities als publieke figuren wier privéleven meer aandacht van de media krijgt dan hun professionele leven, waardoor de scheiding tussen publiek en privé afneemt. Hoewel het lijkt alsof een dergelijke scheiding bij YouTube sterren als Enzo Knol niet bestaat, maakt met name de representatie door traditionele media duidelijk dat zij wel degelijk, naast hun publieke optreden, een afgeschermd privéleven hebben dat niet altijd in hun video’s naar voren komt. 

Daarnaast worden vloggers, net als traditionele publieke figuren, pas celebrities op het moment dat dit privéleven meer aandacht krijgt van traditionele media dan hun professionele leven. Dit toont aan dat YouTubers als Enzo Knol, zij het met wat aanpassingen, wel degelijk passen in de definitie van ‘celebrity’ zoals die door Turner geformuleerd wordt.   

Literatuur

EnzoKnol (2016, 21 maart). Prachtig maar spannend! – Enzoknol vlog #957 [video file].

RTL Late Night (2014, 19 september). Enzo Knol: Na gebroken arm explodeerde het op YouTube [video file].

Turner, G. (2014). Understanding Celebrity. London, England: Sage

Vandemoortele, I. (2015). Cijfersenzo. Linda, november 2015,27.

Van Houten, M. (2014, 26 december). Enzo Knol: ‘Ik laat je lachen, sowieso’. Trouw.