Nederland en Egypte: De Koopman en de Dominee
Auteurs: Rena Netjes & Jan Jaap de Ruiter
Nederland investeert in Egypte, een van de meest repressieve regimes van deze tijd onder de premisse dat dit stabiliteit en welvaart brengt en dat terwijl de grote chaos waarin het Midden-Oosten zich bevindt juist het gevolg is van decennialang mismanagement en leegroven van deze landen door dictators. Het recept is niet weer zo'n dictator keihard te steunen.
IS-praktijken in Egyptische leger Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken had zijn hielen nog niet gelicht na zijn bezoek aan Egypte of er dook een video op die laat zien hoe een Egyptische soldaat tegen een neergeknield jongetje zegt ‘dat zijn vader hem zo komt halen’ waarna hij hem lafhartig van achteren neerschiet. Egyptische oppositionele media maken terecht de vergelijking met de executies van IS. Sarah Leah Whitson, directeur MENA van Human Rights Watch vertelt dat soldaten op het Sinai Schiereiland ‘zichzelf afgelopen jaar gefilmd hebben terwijl ze gevangenen op begraafplaatsen executeerden. Voorts hebben we gedocumenteerd dat de Egyptische regering video’s in scène heeft gezet van hinderlagen door gewapende groepen, terwijl ze in werkelijkheid gevangenen executeerden’.
Sinai-campage mislukt Sinai-expert Mohannad Sabry zegt dat de oorlog tegen terrorisme in de Sinai een complete mislukking is en wijst erop dat het Egyptische leger de burgerbevolking daar niet alleen niet beschermt, maar ook nog eens in koelen bloede executeert en 20 dorpen heeft leeggehaald, waar zo'n zestigduizend mensen woonden. Hij citeert Egyptische officials die verklaarden dat het leger 90% van het landbouwareaal op het Schiereiland heeft moeten verwoesten in haar ‘strijd tegen het terrorisme’.
Nederland grote investeerder in Egypte Diverse Egyptische kranten schreven naar aanleiding van het bezoek van Blok dat Nederland de vijfde buitenlandse investeerder in Egypte is, en dat Nederland in de Suezkanaalzone ging investeren. Dat laatste werd ook bevestigd door de Minister: 'De (door President Sisi ingezette, RN/JJdR) hervormingen leiden tot economische groei. Dat is positief voor de werkgelegenheid en biedt ook kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Nederland wil Egypte hierbij ondersteunen en zal de komende jaren meer gaan investeren in de private sector en het stimuleren van de werkgelegenheid.’ Buitenlandse Zaken maakte ook gewag van het politieke motief voor dergelijke economische investeringen: ‘Als een van de grootste landen aan de zuidgrenzen van Europa is de stabiliteit van Egypte van belang voor Europa en Nederland.’
Het drama van de Egyptische economie Het Tahrir Institute in Washington schetst echter een somber beeld van de Egyptische economie, de hervormingen ten spijt. In november 2016 liet Egypte de pond devalueren, in een op zich geprezen stap om een IMF lening te krijgen, maar de devaluatie was twee keer zo hoog als het IMF had voorgerekend: 32,8%. Het hoogste sinds drie decennia. Dit leidde er direct toe dat de prijzen omhoog schoten en veel families niet meer in staat waren voedsel en andere basisbehoeften te kopen. Verder steeg Egypte's buitenlandse schuld naar bijna 90 miljard dollar, 40% van GPD in vergelijking met 14,2% eind 2015. Het voormalig hoofd van de rekenkamer, en oud rechter, Hisham Geneina, die in de zomer van 2016 melding maakte van 70 miljard dollar regeringsfraude kreeg vijf jaar cel in een snel proces voor een militaire rechtbank.
Suezkanaal Nederlandse bedrijven hebben al goed verdiend aan de totaal overbodige bypass van het Suezkanaal. De directeur van de Suezkanaal autoriteit Muheeb Mameesh zei in 2014 in de grootste Egyptische krant, Youm 7, dat het nieuwe Suezkanaal 100 miljard dollar per jaar zou gaan genereren. Veel gewone Egyptenaren hadden op verzoek van president Sisi geld ingelegd en was beloofd dat ze er dik rendement voor zouden terugkrijgen. Maar dat is niet gebeurd. De krant Shorouq meldt nu dat de Suezkanaalautoriteit banken heeft gevraagd om leningen ter waarde van 400 miljoen euro.
Verwoesting maatschappelijk middenveld Minister Blok heeft tijdens zijn bezoek gesproken met een mensenrechtenadvocaat en een lid van de politieke oppositie over de persvrijheid en mensenrechtensituatie in het land. Amr Magdy, HRW Egypte onderzoeker stelt dienaangaande: ‘De leidende mensenrechtenactivisten kunnen het land niet uit. Het is echt gevaarlijk om te zien hoe de civil society in Egypte uitsterft. We weten wat er gebeurt als het maatschappelijk middenveld niet meer bestaat. In Irak onder Saddam, en in Syrië onder Hafez al-Assad. Ik denk dat een van de belangrijke redenen waarom de situatie in deze landen op zo'n slechte manier explodeerde in burgeroorlog en extremistische groepen, is omdat ze geen enkel levendig maatschappelijk middenveld meer hadden; radicalen hadden alle ruimte om jonge mensen te rekruteren. Het Noorden van de Sinai is al als Syrië nu’, aldus Magdy. Het is onbekend is of en zo ja in welke mate Minister Blok de mensenrechtensituatie in het land daadwerkelijk besproken heeft met zijn Egyptische evenknie Shoukry. Naar verluidt heeft Blok wel het belang van een goed functionerende civil society benadrukt. Wij stellen hoe dan ook vast dat Nederland economisch investeert in een regime dat druk doende is datzelfde maatschappelijk middenveld kapot te maken.
De Koopman heeft weer gewonnen Minister Blok keerde tevreden van zijn missie terug. Het Nederlandse bedrijfsleven is meer dan welkom –weer- in het land te investeren. Wat de Minister evenwel verzuimd heeft is alle druk op de Egyptische leiders uit te oefenen om werk te maken van de principes van menselijke vrijheid en onschendbaarheid zoals formeel uitgedrukt in de eigen Egyptische Grondwet. De Nederlandse Koopman won het wederom van de Dominee en bestendigde daarmee de dictator in zijn machtspositie.