Als fan heb je het niet gemakkelijk. Niet alleen zijn er veel beroemdheden om fan van te zijn, maar van sommigen wil je eigenlijk niet toegeven dat je er fan van bent. Hoe zit dat?

Het is niet gemakkelijk om een celebrity te noemen van wie je een ware fan bent. Desondanks is het nog veel moeilijker om een celebrity te noemen voor wie je je geneert. Bepaalde celebrities laten zich gemakkelijker noemen als iemand die je bewondert dan anderen. Soms geven we eigenlijk liever helemaal niet toe dat we gefascineerd zijn door hen. Er lijkt dus een taboe op te rusten om jezelf fan te noemen. 

Het woord fan op zichzelf heeft voor velen zelfs een negatieve connotatie. We lijken ons allemaal een beetje te goed te voelen om fan te zijn van iemand, om tegen iemand op te kijken. Er zit een aardig nuanceverschil in fan zijn, maar hoe komt dit? Waarom generen we ons ervoor om bijvoorbeeld fan te zijn van reality tv-sterren als Charlotte Crosby uit Geordie Shore en Andy van der Meijde uit Andy & Melisa, maar niet om fan te zijn van bijvoorbeeld een acteur als Leonardo di Caprio of de band Radiohead?

© Wikimedia

Radiohead

De reden dat we ons voor de improper celebrities meer generen dan voor de proper celebrities heeft te maken met hoe celebrities en onze eigen identiteit samenhangen.

De hiërarchie van de celebrity

In de eerste plaats is er een onderscheid aanwezig in ‘soorten’ celebrities. Allen & Mendick (2012) deden onderzoek naar wat de sociale functie is van celebrities in het dagelijks leven van jongeren. Ze stellen in hun onderzoek vast dat er door de jongeren een hiërarchisch onderscheid wordt gemaakt tussen celebrities. Sommige celebrities staan in hoger aanzien bij het publiek dan anderen. 

In het kort worden in het onderzoek van Allen & Mendick (2012) celebrities in twee categorieën ingedeeld. De eerste categorie wordt de proper celebrity genoemd. Zij worden door de respondenten in het onderzoek van Allen & Mendick (2012) genoemd als die celebrities die hun faam rechtmatig verdiend hebben, omdat zij over een uitzonderlijk talent beschikken en daarnaast hard hebben gewerkt voor wat zij hebben bereikt. De nadruk wordt gelegd op ‘iets bereikt hebben’. De respondenten noemen als voorbeelden van dergelijke celebrities filmacteurs en muzikanten. 

De tweede categorie bestaat uit de improper celebrity, die faam heeft verworven zonder talent en zonder hard te werken. Zij worden gezien als illegitieme celebrities met een laag aanzien. In deze categorie blijken realitytv-sterren de overhand te hebben. Daarnaast worden glamourmodellen en voetbalvrouwen genoemd. Ook bij hen ligt de nadruk op hun uiterlijk en het leiden van een theatrale levensstijl. Het publiek ervaart deze celebrities als beroemdheden van lagere morele en economische waarde (Allan & Mendick, 2012). Op basis hiervan is het logisch dat we van deze celebrities minder gemakkelijk toegeven fan te zijn, dan van celebrities van de eerste categorie, de proper celebrities. Dat is ook te zien aan de door mijn medestudenten genoemde celebrities. De eerder genoemde reality tv sterren Charlotte Crosby en Andy van der Meijde kwamen enkel naar voren in het rijtje van beroemdheden waar men zich voor schaamde. Muzikanten en acteurs kwamen in allebei de rijtjes voor.

© Wikimedia

Andy van der Meijde

Celebrities en onze eigen identiteit

Dat we ons voor improper celebrities meer generen dan voor proper celebrities, heeft te maken met hoe celebrities samenhangen met onze eigen identiteit. Allan & Mendick (2012) stellen dat celebrities voor jongeren een hulpmiddel zijn om uit te vinden wie ze willen zijn en soms zelfs om te ontdekken wat ze willen bereiken in hun leven. Zij nemen daarom liever afstand van wat zij als improper celebrities beschouwen. 

Er is echter niet alleen voor jongeren een samenhang gevonden tussen celebrities en de eigen identiteit. De Australische cultuurwetenschapper Graeme Turner laat in Understanding Celebrity (2014) zien dat onze identiteit wordt gevormd door culturele consumptie en daarmee ook door celebrities. De media spelen een steeds grotere rol binnen onze culturele consumptie en binnen de media hebben celebrities aan aanzienlijke aanwezigheid. Hierdoor spelen celebrities een steeds groter wordende rol bij het vormen van onze identiteit. 

Sommige celebrities, zoals reality tv-sterren, zien we als improper celebrities en hierdoor willen we ons niet met deze celebrities identificeren. Dit is ook het geval wanneer een celebrity een slechte reputatie heeft. Een medestudent benadrukt fan te zijn van de rapper Kempi, maar geeft dit liever niet toe: “Het probleem met Kempi is natuurlijk wel dat hij bepaalde dingen heeft gedaan die niet kunnen... daarom vind ik het wel moeilijk om helemaal 'fan' van hem te zijn.”

De sociale functie van celebrities is een proces dat bestaat uit het ontdekken en verbeelden van verscheidene identiteiten.

Toch zijn we, ondanks dat we het niet graag toegeven, op z'n minst geïntrigeerd door improper celebrities. Het is dus te makkelijk om te zeggen dat men een celebrity ‘kiest’ en vanaf dat moment gebruikt als rolmodel. Turner (2014) beschrijft deze identificatie bovendien meer als een proces van identificatie en de-identificatie. De sociale functie van celebrities is een proces dat bestaat uit het ontdekken en verbeelden van verscheidene identiteiten. Turner benadrukt dat vooral luchtigheid en speelsheid hier belangrijke waarden bij vormen. We hoeven dus niet altijd zo’n toegewijde fan te zijn. Hoewel we ons soms generen voor een celebrity, ontdekken we ergens toch eigenschappen die ons aantrekken, ondanks de overige eigenschappen die die celebrity bezit en die ons eerder afstoten. Dit verklaart waarom we ons aangetrokken kunnen voelen tot improper celebrities en waarom we het zo moeilijk vinden om één persoon op te noemen waar we fan van zijn. Bovendien is het van belang om in gedachten te houden dat iedereen een eigen identiteit heeft. Niet iedereen hoeft dezelfde mate van verbintenis te voelen bij dezelfde celebrities. Zo zijn er genoeg mensen trotse fan van Beyoncé, maar werd zij door een medestudent in het rijtje van gêne geplaatst. Dus ben je net als mijn medestudenten een beetje fan van realityster Charlotte Crosby? Niks om je voor te schamen.

Referenties

Allen & Mendick ‘Young People’s Uses of Celebrity: Class, Gender, and ‘Improper’ Celebrity’. Discourse 34.1 (2012): 77-93

Turner, G. (2014). ‘Cultural Function of Celebrity’ in: Understanding Celebrity: 99-120