De vraag of Hautekiet op de loonlijst staat van het kabinet Francken is uiteraard een provocatie. Weinig mensen zullen verwachten dat er ‘ja’ op wordt geantwoord. Hautekiet is al decennialang een gevestigde waarde in het Vlaamse radiolandschap en niemand verdenkt hem ervan op de loonlijst van de Belgisch secretaris van Asiel en Migratie te staan. En toch. Als het over migratie of integratie gaat in het algemeen en in het Radio 1 programma De Ochtend in het bijzonder, worden mensen die opkomen voor rechten van migranten steevast in een verdedigende positie gezet. Deze ochtend (8/12/2016) was dat niet anders.  

Het eerste blok van de uitzending was gewijd aan de laatste juridische uitspraak in een dossier van een Syrisch gezin dat om humanitaire redenen een visum heeft aangevraagd in België. De staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken weigert al sinds oktober vorig jaar dat visum uit te vaardigen aan het gezin uit het belegerde Aleppo. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) had nochtans in beroep de uitreiking van een visum opgelegd aan de Belgische staat. Francken besloot om in beroep te gaan, maar zonder succes. Het Brusselse hof van Beroep heeft de Belgisch Staat opnieuw veroordeeld tot het uitvoeren van het arrest van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Als hij dat niet doet, moet hij een dwangsom van 4000 euro per dag betalen.

De eerste gast in de uitzending, de advocate Kathy Verstrepen, wijst Hautekiet erop dat Francken juridisch geen opties meer heeft om iets aan de inhoud van het arrest van het Hof van Beroep te veranderen. De staat is verplicht om die dwangsom te betalen of om het visum af te geven. Wel kan de Belgische Staat in Cassatie nog beroep aantekenen. Dat is echter zeer uitzonderlijk en werkt bovendien niet schorsend. Beroep in cassatie gaat bovendien over de gevolgde procedures, niet over de inhoud van het arrest. Totdat Cassatie zich uitspreekt moet de Staatssecretaris ofwel een visum uitreiken ofwel de dwangsom betalen.

In elk van de vragen neemt Hautekiet de rol op van advocaat van de beklaagde.

Het grote punt is duidelijk. België heeft momenteel een staatssecretaris die zich niets aantrekt van de rechterlijke macht in dit land. Een politicus die dus een van de fundamenten van de democratie naast zich neerlegt en die zichzelf en zijn beleid boven de wetten van het land stelt. Dat zijn de droge feiten en die feiten zijn ongezien. Advocate Verstrepen wijst er herhaadelijk op dat dit hoogst uiterzonderlijk is. Hautekiet beslist om hier radio over te maken en zoals eigen aan het format van het programma de vox populi aan het woord te laten. De man in de straat wordt gevraagd te antwoorden op de volgende vraag: ‘Wat vind jij van de beslissing van het hof van beroep? Kortom, niet de houding van een staatssecretaris wordt ter discussie gesteld, maar de beslissing van de rechterlijke macht zelf. Dat was blijkbaar geen toeval, want doorheen het hele item viseerde Hautekiet de advocaten en de rechterlijke macht.  Laten we even de interventies van Hautekiet en zijn vragen aan de man in de straat nalopen.

1. Wat vindt u? Dat hele verhaal over het Syrische gezin dat nu een visum moet krijgen. Hoe moet dat nu aflopen? Moet de minister inderdaad voet bij stuk houden? Uw reacties vers van de lever die zijn welkom.
2. 4000 euro per dag? Nu klopt het wat ik hier van een zeker Flemish Lion lees op Twitter?  ''Het is zinloos om een dwangsom af te dwingen van een staat want de staat betaalt in de praktijk nooit dwangsommen"'.
3. Maar je zit natuurlijk met wat hier vastgesteld wordt door Christ'l Van der Paal. Die zegt, 'ja we leven in een rechtstaat en dus moet die rechtstaat in een democratie gerespecteerd worden anders zijn we een bananenrepubliek. Waarop iemand anders zegt. 'Helemaal akkoord, maar daar gaat dus ook het recht om in beroep te gaan bij.'
4. Maar de reden waarom de staatssecretaris zich niet zomaar gewonnen geeft, als ik het zo mag uitdrukken, is natuurlijk dat hij zegt: dit is een precedent. Dit opent, zegt ie, de poort voor tientallen miljoenen mensen die met een visum naar ons land willen en hier asiel willen komen aanvragen op de luchthaven van Zaventem. Het is gewoon een gevaarlijk precedent als hij in dezen toegeeft.
5. Maar ten gronde natuurlijk, over de rechtsgang die nu aan het gaan is, ja vragen wij nu, hoe reageert u daar op? Hoe voelt u dat aan?
6. De reacties van de publieke opinie zijn er al. Zo is er iemand die zegt, als het waar is wat men in de media zegt, dat de familie uit een betere plek komt in Aleppo en dat een dame hier uit de adel genoeg invloed heeft om haar naar hier te laten komen, wat dan met gewone arme mensen die hier daar in nood zijn. Hopelijk volhardt men en wat voor rechters hebben wij.
7. Dwangsom terecht of niet terecht?
8. Mag ik het zo samenvatten, er is al meer dan genoeg miserie of armoede hier in eigen land, en u deelt de vrees van de staatssecretaris dat dit een precedent is dat wel eens veel mensen naar hier zou kunnen lokken.
9. We kunnen het meteen nog eens voorleggen aan Kathy Verstrepen, want zij is aan het meeluisteren. U begrijpt, kunt u begrip opbrengen voor de vrees van meneer Van Rooy die zegt, ja het is toch een poort die we openzetten en we hebben al zoveel werk hier.
10. Maar het is natuurlijk stilaan nu, en daar zijn we misschien een klein beetje aan het meewerken, stilaan een symbooldossier geworden.
11.  Sybian, wat vindt u? Moet de staatssecretaris inderdaad die dwangsom betalen? Of moet ie toch dat visum afleveren?
12. Ja, maar het is natuurlijk een, u hoorde natuurlijk ook meneer Van Rooy daarnet zeggen, dit is een gezin van vier mensen. Een gewoon modaal gezin, maar je zet wel een, dat is de vrees van de staatssecretaris, een poort open en je hebt hier al zoveel werk voor de mensen die het hier moeilijk hebben.
13. Dat is ook een deel van de discussie die gevoerd wordt natuurlijk, het gezin zou uit wat heet een betere buurt in Aleppo komen. Maar u zegt heel duidelijk, zet die poorten maar open en ontvang die mensen en bezorg hen een beter toekomst.
14. Meneer  Hoekstra, u woont al heel lang in Mechelen, maar u bent, daar hoef je geen wiskunde voor gestudeerd te hebben, ik hoor dat u een Nederlander bent, hoe wordt daar in Nederland met die materie mee omgegaan?
15. Dat heeft u duidelijk opgelucht meneer Hoekstra, dat u ongezouten uw mening deelde met ons. Dank u wel daarvoor.
16. Dirk Opstein heb ik ook nog aan de lijn. Goeiemorgen. Stemmingmakerij op kosten van ons belastingbetalers schrijft u… (luisteraar ontkent dit gezegd te hebben).
17. Dan heeft u toch …
18. dus met andere woorden, hij moet dit gewoon uitvoeren. Dat is wat u zegt?
19. Maar het hoort bij de rechtstaat, dat ook een staatssecretaris in beroep kan gaan en in cassatie kan gaan
20. Maar we gaan geen zout leggen op de slakken. Dank u wel. Ik heb nog eentje voor Kathy Verstrepen, van iemand die, Oliver Caluwé, die tweette: En wat met de politieke achtergrond, de kleur van het advocatengezelschap, eu speelt dat in dezen mee?

Hautekiet maakt in dit blok 20 interventies. In elk van deze interventies wordt een heel specifieke positie ingenomen door Hautekiet. Hautekiet plaatst zich in de rol van de vertolker van de ‘buik van Vlaanderen’. Hij oppert consequent dat dit 'potentieel de poorten open zet',  dat het 'een precedent' schept.  Vanaf het eerste moment wordt niet alleen de beslissing van de rechterlijke macht in vraag gesteld, er wordt ook expliciet gevraagd naar de ‘emoties’ van de mensen, naar wat 'op hun lever ligt' met betrekking tot de rechterlijke beslissing. Hautekiet vertrekt constant vanuit het discours van Theo Francken die spreekt over ‘een precedent die de poorten openzet', die de familie ‘welgesteld' noemt en de zaak een ‘politieke zaak’ noemt.

In elk van de vragen neemt Hautekiet de rol op van advocaat van de beklaagde. De vragen zijn gericht op het verwerven van steun en begrip voor de positie van Theo Francken en zijn beslissing om geen dwangsom te betalen én geen visum uit te reiken. En zo komen we terug bij de titel van dit stuk. Uiteraard zegt Hautekiet geen zaken als ‘Theo Franceken heeft toch gelijk’ of ‘ik geloof u niet, want u bent links. Of ik geloof je niet want jij bent een mensenrechtenactivist. Of nog ik geloof u niet want u bent voor de multiculturele samenleving’. Dergelijke uitspraken zouden we, en dan vooral collega-journalisten, onaanvaardbaar vinden voor een journalist. Deze uitspraken zouden we allen herkennen als inbreuken op het idee dat de journalist ‘neutraal' is en ‘objectief hoort te zijn’.

Dat  - neutraal en objectief zijn – is in het journalistendiscours wat journalisten onderscheidt van activisten. Dit discours houdt niet alleen een morele stellingname in – zij zijn niet neutraal – het heeft natuurlijk ook een professionele en maatschappelijke impact. De journalist neemt het op zich om de waarheid te verkondigen en ‘niet-neutrale’ stemmen kritisch aan te pakken. Vreemd genoeg lijkt men in die mythe van de neutrale journalist voorbij te gaan aan het feit dat de vragen zelf natuurlijk ook een bepaalde positie verraden. Meer nog, de vragen construeren een frame, en in dat frame zat hier de rechterlijke macht en dus de democratie in het beklaagdenbankje, niet de veroordeelde.