Op vrijdag 1 maart verschijnt bij Uitgeverij Prometheus De literatuur draait door, het nieuwe boek van Sander Bax, als universitair hoofddocent verbonden aan de opleiding Online Culture en aan de lerarenopleiding Nederlands van Tilburg School of Humanties and Digital Sciences. Diggit Magazine zocht hem op voor een gesprek.

De titel, De literatuur draait door, wat wilde je daarmee zeggen?

De titel drukt precies de spanning uit die ik in het boek laat zien. Het laat zien dat literatuur in toenemende mate onderdeel wordt van de mediacultuur, dat schrijvers in de media komen om aandacht voor hun werk te genereren.

Tegelijk laat het zien dat die situatie ook weer invloed heeft op de literatuur zelf: er verschijnen steeds vaker boeken die ervoor gemaakt lijken om op televisie besproken te worden. En andersom: boeken waarvoor de media ‘geen haakje’ kunnen vinden, krijgen veel minder aandacht. De media hebben een grote invloed op de literatuur van vandaag.

Hoe beoordeel jij de situatie?

Ik heb geprobeerd om in mijn boek de verschillende kanten van de medaille te laten zien. Ik laat zien dat de invloed van de media (en vooral van de manieren van spreken die in de mediacultuur domineren) op de literatuur tot verlies leiden. Er is minder ruimte voor experimentele of complexe literatuur, literatuur waarin de vorm centraal staat. Het is ook vreselijk moeilijk om in de media echte, fundamentele maatschappijkritiek te leveren; voor je het weet, ben je gevangen in het web van de televisie.

Is jouw boek cultuurpessimistisch?

Nee, ik laat tegelijk zien hoe goed schrijvers in staat zijn om zich in de media bewegen, hoe veel ruimte er nog is voor schrijvers en hoe interessant het spel is dat ze daarin spelen. Ik heb veel bewondering voor schrijvers die op een creatieve manier aan de ene kant meebewegen met wat er in de media van hen verwacht worden, maar aan de andere kant het literaire ook meesmokkelen. In het boek haal ik Ilja Leonard Pfeijffer en zijn Genua-mythe aan om te laten zien hoe je als schrijver voortdurend tussen die posities in kunt bewegen.

Moeten onze studenten jouw boek lezen?

Ja, dat lijkt me wel! In het boek geef ik een analyse van de mediacultuur van vandaag. Het is daarin verwant aan Ico Maly’s boek Nieuw rechts of het boek van Odile Heynders Writers as public intellectuals. In onze opleiding Online Culture leren we studenten om de media-omgeving waarin we leven te begrijpen, te analyseren en vervolgens kritisch te duiden. Ik denk dat ze daarover uit dit boek veel kunnen leren, zeker uit een hoofdstuk als dat over Joost Zwagerman en Anil Ramdas waarin ook de invloed van sociale media centraal staat. Ik denk stiekem ook dat er nogal wat studenten zullen zijn die de onderwerpen kennen uit de colleges die ze de afgelopen jaren hebben gehad.

Hoe is het om zelf in de media te praten over een boek dat gaat over andere mensen die in de media komen?

Dat is een intrigerende ervaring. Aan de ene kant moet ik zelf de technieken toepassen die de hoofdfiguren van mijn boek ook toepassen, want de regels van de mediacultuur die ik mijn boek bespreek zijn er ook als ik geïnterviewd word. Maar tegelijk wil je natuurlijk een soort metaperspectief openen om het juist over die technieken en die regels te hebben. Het is leuk om dat spanningsveld op te zoeken.

Het boek De literatuur draait door ligt vanaf vrijdag 1 maart in de winkels. (Uitgeverij Prometheus, ISBN: 9789044640281). Op zondag 3 maart, 11.20 wordt Sander Bax geïnterviewd in het programma VPRO Boeken. Radio Kunststof weidde op woensdag 27 februari een uitzending van een uur aan De literatuur draait door, met Grietje Braaksma, Eva Cossee, Maxim Februari en Sander Bax als gasten.