Op woensdag 24 mei ’17 komen de verschillende lidstaten van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) naar Brussel. Opeens verloor de Belgische staatssecretaris voor Gelijke Kansen en Armoedebestrijding Zuhal Demir (NV-A) haar scherpe tong en eigende zichzelf de opdracht toe om de first ladies rond te leiden.

Demir kon haar enthousiasme niet onder stoelen of banken steken tot zondag bleek dat ze toch niet als officiële gastvrouw zou fungeren. “Ze zou het graag gedaan hebben", vertelt haar partijgenoot Jambon. In regeringskringen circuleert zelfs dat ze zichzelf zou hebben uitgenodigd. De discrepantie tussen haar houding ten opzichte van de 'groten der aarde' en de 'gewone mens' vertelt ons iets over de wereld waarin we leven. Deze houding van Zuhal Demir  is niet zozeer een acuut geval van starstruck, het toont hoe machtigen veel meer mogen dan de gewone man. De normaliteit van de protocollaire beleefdheidsregels verbergt de machtsverhoudingen in deze wereld.

De gewone mens moet de handen uit de mouwen steken, kansen grijpen en handelen naar ‘onze waarden en normen’. 

Politica Demir staat gekend voor haar scherpe uitlatingen over migratie, integratie en gelijke kansen. De staatssecretaris werpt zich als politica graag op als de grote voorvechter van ‘gelijkheid vrouwen en mannen’, gelijke kansen en de strijd tegen homofobie etc. Haar retoriek staat bol van moralisering en culpabilisering van de gewone – vaak gekleurde - burger. Voor oplossingen in deze domeinen viseert Demir systematisch de individuele verantwoordelijkheid van kwetsbare groepen en wijst graag naar 'de cultuur van de migranten'. Zo gaf ze in haar eerste interview als staatssecretaris voor gelijke kansen en armoedebestrijding aan dat ze de nadruk wil leggen op het grijpen van kansen waarmee ze mensen wijst op hun ‘individuele verantwoordelijkheid’. Structurele ongelijkheid en discriminatie zijn aan 'henzelf' te wijten en dienen zij vervolgens vooral zelf aan te pakken. De gewone mens moet de handen uit de mouwen steken, kansen grijpen en handelen naar ‘onze waarden en normen’.  

Demir profileert zich in mediadebatten ongestoord op de kap van de kleine burger.

De gewone v/m/x, en al helemaal de gewone allochtoon, moet zich 'onze waarden en normen' eigen maken. Op geregelde tijdstippen krijgen migranten van haar te horen dat ‘hun integratie’ mislukt is, dat nieuwkomers harder hun best moeten doen en dat mensen in armoede niet in staat zijn om goede keuzes voor zichzelf te maken. Meer nog, volgens haar horen moslims niet naar Europa te vluchten. Christenen kunnen dat wel omdat Europa christelijk zou zijn. “Moslims gaan zich toch niet kunnen aanpassen aan onze normen en waarden”, stelt Demir. Ze profileert zich in mediadebatten ongestoord op de kap van de kleine burger door telkens weer de kaart van de individuele verantwoordelijkheid te trekken.

Voor iemand die zo hard pleit voor het opnemen van die individuele verantwoordelijkheid in de strijd tegen elkeen die ‘onze waarden en normen’ schaadt, is het opmerkelijk vast te stellen dat deze staatssecretaris niet de ‘tering naar de nering zet’. Ze stelt in haar beleid die normen en waarden constant voor als absolute ijkpunten en voorwaarden, maar die blijken niet zo absoluut wanneer de groten der aarde langslopen. Demir is blijkbaar heel wat strenger ten aanzien van de gewone allochtoon dan ten opzichte van zichzelf en de wereldleiders. Toen bleek dat Demir naar aanleiding van de top de verschillende Navo-leiders zou ontmoeten en de ‘first ladies’ zou rondleiden in Brussel, dan vond ze dat naar eigen zeggen ‘wel even spannend’. Gezien haar bevoegdheid voor de federale musea, is het volgens haar een unieke manier om de Belgische kunst wereldwijd op de kaart zetten. 

Als de hoge elite in het land is, maakt het dus niet uit of ze openlijk seksistische, racistische en homofobe uitspraken doen en slachtoffers van dergelijk geweld schofferen.

Over deze ontmoetingen - in tegenstelling tot vele andere van haar andere ontmoetingen - liet Demir weten dat ze die in alle sereniteit wil laten verlopen. Politieke uitspraken stonden niet op het programma. “Ik ga vooral mezelf blijven en zien dat ik vooral niet te fel opval. Ik heb hoge hakken gekocht om Melania en al de rest bij te benen”, vertelde ze in een interview. Als de hoge elite in het land is, maakt het dus niet uit of ze openlijk seksistische, racistische en homofobe uitspraken doen en slachtoffers van dergelijk geweld schofferen. Trump, een man met macht die openlijk seksistisch, racistisch en homofoob taalgebruik en beleid niet schuwt, die hoeft niet zich te wapenen tegen kritiek. Die kan rekenen op een serene Zuhal Demir. 

Uiteraard is deze hypocriete houding van Demir het gevolg van het Belgisch lidmaatschap van de Navo. Dat is toch normaal? Maar is dat echt normaal? Ontslaat lidmaatschap van een club ons van kritiek op de leden van die club? Waarom moet de gewone man zich dag na dag onderwerpen aan de moralistische en culpabiliserende discoursen, wanneer voor de zogenaamde groten der aarde, schuldig aan dezelfde fouten maar op een veel grotere schaal, met veel grotere gevolgen, de rode loper wordt uitgerold? 

Symbolisch kan deze gelegenheid en houding van Demir dus wel tellen.

Het antwoord is uiteraard macht. Macht maakt dat de Navo-leiders weg geraken met de goorste aanvallen op gelijkheid, op democratie. Symbolisch kan deze gelegenheid en houding van Demir dus wel tellen. En het belichten van die discrepantie geeft ons een inkijkje in de werkelijke motor van de wereld. De vrouwen en mannen met macht, de producenten van structurele ongelijkheid, verbaal, symbolisch, financieel, militair, seksueel, homofoob en racistisch geweld  worden niet op de vingers getikt. De gewone burger, waar ook ter wereld, is er de dupe van.